Recykling szansą
Ochrona środowiska celem najważniejszym
Okresowa wymiana oleju większości kierowcom kojarzy się z wizytą w warsztacie i zwyczajowym, najczęściej corocznym, zleceniem związanym z przeglądem pojazdu. Co jednak dzieje się z olejem przepracowanym, zużytym? Okazuje się, że określenie "zużyty" jest cokolwiek na wyrost. Polska jest pionierem w recyklingu olejów, przerabiając i odzyskując rocznie tysiące ton.
Ok. 50% oleju na rynku pochodzi z odzysku (Krajowy plan gospodarki odpadami) | Fot. Wikipedia
Przyrost liczby samochodów i maszyn wykorzystujących oleje (hydrauliczne, przekładniowe, maszynowe, turbinowe, sprężarkowe, transformatorowe oraz grzewcze) sprawił, iż zaczęło w bardzo szybkim tempie wzrastać bezpośrednie zagrożenie dla środowiska naturalnego, a co za tym idzie i potrzeba rozsądniejszego zagospodarowania niebezpiecznych odpadów.
Z biegiem lat wypracowano kilka metod wykorzystania olejów przepracowanych, jak np. poddanie oczyszczaniu i przywrócenie pierwotnych właściwości przez filtrację, wirowanie, odparowanie pod próżnią - w celu ponownego stosowania np. jako środka smarowego niższej klasy jakościowej; ponowna obróbka polegająca na usunięciu zanieczyszczeń mechanicznych i wody, by uzyskać jakość zgodną ze specyfikacją paliwa zastępczego; regeneracja głęboka (tzw. rerafinacja) pozwalająca na pozyskanie surowców, które mogą posłużyć do produkcji nowych olejów smarowych; regeneracja poprzez kraking termiczny, gdzie pod wysokim ciśnieniem i w temperaturze 500-550°C uzyskuje się składniki oleju napędowego, benzyny i gazu płynnego; bezpośrednie użycie olejów odpadowych (dzięki dużej wartości energetycznej) jako paliwa kotłowego, bez żadnej obróbki (np. tak się dzieje w Cementowni Kujawy, gdzie powstające ze spalania zanieczyszczenia są zatrzymywane w cemencie). Za najlepszą dla środowiska metodę uważana jest rerafinacja, która pozwala także oszczędzać energię w trakcie "obróbki".
Polska i świat. Na świecie, jedną z największych instalacji do regeneracji olejów przepracowanych, posiada Chicago w Stanach Zjednoczonych. Uruchomiona w 1991 r. ma zdolność przerobową na poziomie 300 tys. t oleju rocznie.
W Polsce do końca wieku XX przerobiono około 2 mln t olejów zużytych, ale przez 30 lat jedyną firmą zbierającą i transportującą olej odpadowy był CPN, który dostarczał go do Rafinerii Nafty Jedlicze. Dzisiaj rerafinacją i/lub krakingiem termicznym zajmuje się znacznie więcej przedsiębiorstw - obok wymienionej Rafinerii Nafty Jedlicze, także Rafinera Jasło, Rafineria Nafty Glimar, Rafineria Trzebinia, Południowe Zakłady Rafineryjne Naftopol (Oddział Kędzierzyn-Koźle), firma Mercar w Poznaniu, Przedsiębiorstwo Kruszyw Lekkich Keramzyt z Mszczonowa.
Planowe działania. Nieprawidłowa utylizacja, będąca zbyt często po prostu bezmyślnym, bezpośrednim wylewaniem zużytych olejów, jest procederem niezwykle niebezpiecznym - Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Wspólnota Europejska (EC) określają nawet substancje ropopochodne za jedno z największych zagrożeń dla środowiska naturalnego. Spośród węglowodorów ropopochodnych jako najbardziej toksyczne i rakotwórcze wymieniają na pierwszym miejscu BTEX (benzen, toluen, etylobenzen, o,m,p-ksylen). Substancje te mogą powodować poważne schorzenia (w tym raka), dlatego tak ważne jest zadbanie o właściwe zarządzanie niebezpiecznymi chemikaliami.
"Krajowy plan gospodarki odpadami" określa dokładne wytyczne - "utrzymanie poziomu odzysku [olejów odpadowych - przyp. red.] na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%". Przed ekologiczną katastrofą możemy się ochronić sami, trzeba jednak zawczasu dostrzegać zagrożenia i działać w imię nie tylko własnych interesów
