Będzie rewolucja w systemie poboru opłat?
Pod koniec kwietnia Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zakwalifikowała spółki celowe T-Systems International GmbH i STRABAG AG do udziału w dialogu technicznym. To kolejny etap w postępowaniu przetargowym, które wyłoni nowego operatora systemu poboru opłat drogowych w Polsce (decyzja ma zapaść jeszcze w tym roku). Od grudnia wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu złożyło dziewięć podmiotów.
Urządzenie OBU i widok Road User Portal | Fot. T-Systems
Konsorcjum Skyways (powołane do życia przez wspomniane T-Systems i STRABAG) oferuje satelitarny system „Tolling as a Service“. Modułowa platforma umożliwia integrację różnych technologii oraz systemów poboru opłat.
EETS. Rozwiązania T-Systems i STRABAG zostały wprowadzone m.in. w Belgii, gdzie płatne drogi zarządzane są przez władze trzech regionów, w tym prywatnego koncesjonariusza. Nowa satelitarna platforma poboru opłat może również obsługiwać systemy oparte na technologii DSRC (radiowej). Obecnie, postrzegana jest jako jedna z najbardziej zaawansowanych technologicznie platform na świecie. Jest to także pierwszy funkcjonujący system, który spełnia wymogi Europejskiej Usługi Opłaty Elektronicznej (EETS) od momentu wprowadzenia 1 IV 2016 r.
Obie firmy posiadają także bogate doświadczenie w rozwijaniu systemów poboru opłat, również tych, które umożliwiają integrację usług różnych firm pobierających opłaty i partnerów serwisowych. T-Systems stworzył w Niemczech (już 10 lat temu) pierwszy na świecie satelitarny (GNSS) system poboru opłat. Z kolei Efkon, spółka zależna STRABAG, dostarcza technologie, które wprowadzono w Europie, Azji i Afryce.
System poboru opłat, o którym mowa, opiera się o technologię GNSS. Wykorzystuje on sygnał satelitarny do określenia pozycji pojazdu. Następnie jest on lokalizowany na mapie wgranej na zainstalowanym w pojeździe urządzeniu pokładowym - tzw. OBU (On Board Unit). Komputer w OBU sprawdza, czy pojazd porusza się po płatnej drodze. Jeśli tak, naliczana jest właściwa taryfa. Informacja o należnościach jest następnie wysyłana za pomocą sygnału GSM to operatora systemu. Użytkownik może wybrać metodę płatności – prepaid lub post-pay.
OBU, które wprowadzono w ramach belgijskiej platformy poboru opłat było pierwszym urządzeniem gotowym technologicznie do sprostania wymogom EETS. Dlatego, w nieodległej przyszłości, kierowcy pojazdów ciężarowych, wyposażeni w takie urządzenie, nie będą potrzebowali innych OBU, aby podróżować po drogach UE. Dzięki zainstalowanemu modułowi DSRC, urządzenie może również obsługiwać płatności na drogach objętych tą technologią (np.: na drogach krajowych w Polsce, Austrii, Czechach, autostradzie A2 w Polsce czy koncesyjnym odcinku autostrady A4). Jeżeli urządzenia te zostaną wprowadzone w Polsce, będą one mogły być wykorzystane zarówno na krajowych, jak i koncesyjnych odcinkach autostrad.
Satelitarne systemy poboru opłat, w odróżnieniu do tych opartych na technologii radiowej (DSRC), nie potrzebują przydrożnej infrastruktury. Pozwala to na znaczącą obniżkę kosztów funkcjonowania systemu. Przykładowo, w Belgii i Niemczech, koszty systemu nie przekraczają 14% przychodów z poboru opłat (uwzględniając zarówno koszty budowy, jak i bieżące wydatki na utrzymanie systemów).
Brak konieczności rozwoju kosztownej infrastruktury umożliwia tym samym zwiększenie wpływów do budżetu. Rozwiązania satelitarne oprócz obniżenia kosztów operacyjnych, umożliwiają również większą elastyczność systemu. Nowe odcinki płatnych dróg mogą być dołączane do systemu bez dodatkowych nakładów. Rozszerzenie ich sieci lub modyfikacja obowiązujących taryf mogą być przeprowadzone w bardzo krótkim czasie. Platforma jest również otwarta na inne funkcjonalności (np.: nadzór nad przewozem niebezpiecznych ładunków, przeciwdziałanie wyłudzaniu podatku VAT) i usługi (np.: obliczanie składki ubezpieczeniowej w oparciu o kilometrówkę, czy zarządzanie flotą).
